Educatie

Lespakket zet in op andere kijk op bevrijding in Nederlands-Indië

Herdenking 75 jaar Vrijheid – Bevrijding in Nederlands-Indië, hoezo vrijheid?

15 augustus 1945 werd Nederlands-Indië pas bevrijd, maar was het een bevrijding? Jongeren weten hier weinig van, blijkt uit Nationale Vrijheidsonderzoeken van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Daarom ontvangen ruim 350 middelbare scholen in de provincie Zuid-Holland in september het lespakket ‘De bevrijding in Nederlands-Indië en de Tweede Wereldoorlog in Zuidoost-Azië’. Dit voorziet in een hiaat in het onderwijs: kennis over de bevrijding van Nederlands-Indië.

Tijdens het themajaar 75 jaar Vrijheid ligt de nadruk op de herdenking van de Tweede Wereldoorlog en de viering van de bevrijding van Nederland in 1945. Over de Tweede Wereldoorlog in Zuidoost-Azië en de bevrijding overzee van de voormalige kolonie Nederlands-Indië is weinig bekend bij middelbare scholieren. Waar Nederland op 5 mei de bevrijding kon vieren, duurde de oorlog in Nederlands-Indië tot 15 augustus en volgde een vier jaar lange dekolonisatieoorlog.

De kracht van persoonlijke verhalen
Het lespakket is gerealiseerd door Simone Berger, auteur van het boek De lange reis van de poesaka. Indische tastbare herinneringen, dat zij samen met fotograaf Armando Ello uitbracht. In deze publicatie worden personen geportretteerd met hun poesaka, een ‘erfstuk’ dat symbool staat voor hun familiegeschiedenis.

Deze poesaka’s geven het Indische verleden en de geschiedenis een gezicht. De lange reis van de poesaka wordt als speciale jubileumuitgave bij het lespakket aangeboden. De verhalen geven een extra dimensie aan de oorlogsjaren, de Bersiap-periode en de migratie naar Nederland. Ze behandelen op een beeldende manier thema’s zoals haat, verzoening, mensenrechten en vrijheid; onderwerpen die in het lespakket worden uitgediept.

Twee miljoen Nederlanders met roots in Indië
Jongeren weten vaak weinig of niets over de Tweede Wereldoorlog in Zuidoost-Azië en de jaren na de bevrijding, ook wel de dekolonisatie genoemd. Dit blijkt onder andere uit meerdere Nationale Vrijheidsonderzoeken van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. En dat is vreemd, met twee miljoen mensen die verbonden zijn of zich verbonden voelen met Nederlands-Indië en Indonesië.

Jan van Kooten, directeur van het Nationaal Comité 4 en 5 mei, is dan ook enthousiast over het lespakket: “Het boek De lange reis van de poesaka is heel geschikt voor jongeren door de kracht van de persoonlijke verhalen. Het is positief van toon, ondanks het ‘zware’ onderwerp over de oorlogsjaren en de onafhankelijkheidsstrijd die erop volgde. Dit jubileumboek maakt duidelijk en ook invoelbaar dat de zogenoemde bevrijding van Nederlands-Indië onlosmakelijk is verbonden met de dekolonisatie van Indonesië.”

Ook Erry Stoové, voorzitter van de Stichting Nationale Herdenking 15 augustus 1945, is opgetogen over het lespakket: “Dit is een initiatief waar de Nederlands-Indische gemeenschap lang naar uitgekeken heeft. Het is belangrijk dat de jeugd kennisneemt van onze geschiedenis, die ook hun geschiedenis is.”

Wat maakt het lespakket aantrekkelijk? 
De scholen ontvangen een compleet lespakket, dat bestaat uit het jubileumboek De lange reis van de poesaka, zes lesbrieven, een documentaire en een geïllustreerde docentenhandleiding voor de docenten geschiedenis en maatschappijleer. Scholieren vanaf de derde jaarlaag kunnen tijdens twee à drie lessen zelf aan de slag met digitale (oorlogs)bronnen en zo online zoeken naar de verhalen achter de personen. In de documentaire vertellen zes overlevenden, als laatste ooggetuigen, over gebeurtenissen die deel uitmaken van de Nederlandse geschiedenis. Samen met het historische beeld- en filmmateriaal brengen zij het verleden heel dichtbij.

Over de auteur
Simone Berger-Straakenbroek is schrijfster en geeft interactieve lezingen en workshops over familiegeschiedenis en Nederlands-Indië. Zij is opgegroeid met de verhalen van haar familie over het leven in Medan op Sumatra. In 2016 verscheen haar eerste boek Istori Kita. Jouw familiegeschiedenis, een leidraad en doe-boek om de herinneringen terug te brengen en samen met familieleden vast te leggen voor de volgende generaties. Schrijfster Sylvia Pessireron verzorgde de eindredactie. Haar tweede boek De lange reis van de Poesaka maakte zij samen met fotograaf Armando Ello. 

“Simone Berger is een herinneringskunstenaar die oud en jong aanspoort hun Indische verleden te verkennen. Ze port ons geheugen op voorbeeldige en aanstekelijke wijze op. Geuren en smaken komen weer terug als je haar leest.” – Adriaan van Dis over Istori Kita

Het lespakket ‘De bevrijding in Nederlands-Indië en de Tweede Wereldoorlog in Zuidoost-Azië’ wordt aan middelbare scholen in Zuid-Holland geschonken dankzij bijdragen van de provincie Zuid-Hollland en het Mondriaan Fonds uit de speciale subsidieregeling 75 jaar Vrijheid. Het lespakket werd gerealiseerd in samenwerking met LM Publishers.

Boekgegevens
Het boek De lange reis van de poesaka is ook apart verkrijgbaar in boekhandel of via  LM Publishers:

Simone Berger & Armando Ello - De lange reis van de poesaka. Indische tastbare herinneringen | ISBN 9789460224973 | paperback, 192 pagina's | € 29,50